Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kasım ayında enflasyonun çıkış sebeplerini açıkladığı 'Aylık Fiyat gelişmesi Raporu' ile açıkladı. Buna göre; Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,52 oranında arttı ve yıllık tüketici enflasyonu 0,16 puan düşerek yüzde 7,0 oldu. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile 0,12 ve 0,05 puan azalarak yüzde 6,89 ve 6,99 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji grubunun katkısı 0,18 puan artarken gıda grubunun katkısı 0,39 puan düştü; hizmet ve temel mal gruplarının katkısında ise belirgin bir değişim gözlenmedi.

BOZULMA GÖRÜLMEDİ

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde nispeten yatay bir seyir gözlendi. Türk lirasında belirgin bir değer kaybının gözlendiği bu dönemde, hizmet grubu ana eğilimi bir miktar yükselirken toplam talep koşullarının sınırlayıcı etkisiyle temel mal grubu ana eğiliminde kayda değer bir bozulma gözlenmedi.

TUR VE UMREYE GİDİŞTE ARTIŞ

Kasım ayında hizmet fiyatları yüzde 0,29 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu 0,14 puan yükselerek yüzde 7,94 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma ve kira grubunda geriledi, diğer alt gruplarda ise yükseldi. Ulaştırma grubunda fiyatlar, karayolu ve havayolu yolcu taşımacılığı hizmetlerine bağlı olarak geriledi. Kiranın aylık artış hızı Kasım ayında bir miktar yavaşladı. Lokanta otel grubunda ise turizm sektöründeki görünüme paralel olarak konaklama fiyatları gerilerken yemek hizmetlerinde fiyat artışları sürdü. Diğer hizmetlerdeki yükselişte paket tur fiyatları (yüzde 4,56) öne çıkarken bu gelişmede umreye gidiş ücretindeki yüzde 12,45 oranındaki artış belirleyici oldu.

TL'NİN DEĞER KAYBI SADECE OTOMOTİVE YANSIDI

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Kasım ayında 0,22 puan azalarak yüzde 5,92 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon giyim grubunda belirgin oranda azalırken dayanıklı mal grubunda arttı. Aylık giyim enflasyonu yakın dönemdeki eğilimini koruyarak Kasım ayında da mevsimsel ortalamaların altında gerçekleşti. Dayanıklı mal grubunda mobilya ve beyaz eşya fiyatları düşerken Türk lirasındaki değer kaybının yansıması büyük ölçüde otomobil fiyatlarıyla sınırlı kaldı. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubu fiyatlarında ise ılımlı bir artış gözlendi. Sonuç olarak, toplam talepteki yavaşlama Türk lirasında son dönemde gözlenen değer kaybının temel mal grubu yıllık enflasyonu üzerindeki yukarı yönlü etkisini sınırladı.

ENERJİ ARTTI

Enerji fiyatları Kasım ayında yüzde 1,05 oranında arttı, Türk lirasında gözlenen değer kaybının da etkisiyle genele yayılan fiyat artışları gözlendi. Akaryakıt, tüp gaz ve katı yakıt fiyatları bir önceki aya kıyasla sırasıyla yüzde 1,05, 3,34 ve 4,12 oranlarında arttı. Son üç aydaki birikimli fiyat artışı yüzde 13'e ulaşan akaryakıt grubunda bu seyrin Aralık ayında da süreceği öngörüldü. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde 1,44 puanlık yükselişle yüzde 6,15 oldu.

BEYAZ ET YUMURTA BAKLİYATTA FİYAT ARTTI

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu Kasım ayında 1,65 puan azalarak yüzde 3,55 oldu. İşlenmemiş gıda grubunda sebze fiyatlarına bağlı olarak mevsimsellikten arındırılmış verilerle düşüş eğilimi devam etti, yıllık enflasyon yüzde -0,02 oldu. Bununla birlikte bu dönemde beyaz et, bakliyat, yumurta gibi alt gruplarda fiyat artış eğilimi güçlü seyretti. Özellikle bakliyat fiyatlarında son aylarda süregelen artışın Kasım ayında ivmelenmesi ve bu grupta yıllık enflasyonun yüzde 17 düzeyini aşması dikkat çekti. İşlenmiş gıda fiyatları ise yüzde 0,28 oranında artarken grup yıllık enflasyonu yüzde 6,73'e geriledi. Taze meyvesebze dışı gıda yıllık enflasyonu ise Kasım ayında bir miktar yükseldi.

ENFLASYON SANAYİDE YÜKSELDİ

Yakın dönemde otomobil, tütün ürünleri ve alkollü içeceklerde yapılan ÖTV artışının Aralık ayında tüketici enflasyonunu olumsuz yönde etkileyeceği, bu etkinin önemli bir kısmının da tütün ürünlerinden kaynaklanacağı not edildi. Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Kasım ayında yüzde 2,0 oranında arttı, yıllık enflasyon 3,57 puan yükselerek yüzde 6,41 oldu. Bu artışta, Türk lirasındaki değer kaybı ve uluslararası emtia (metal) fiyatlarındaki yükselişe ek olarak baz etkisi belirleyici oldu. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 8,25'e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 6,62'ye yükseldi.

SONUÇ

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Kasım ayında fiyatlar alt gruplar genelinde artış gösterdi. Ara malı fiyatlarındaki yükselişte değerli ana metaller, sermaye malı fiyatlarında ise metal yapı ürünleri, özel amaçlı makine ve motorlu kara taşıtları belirleyici oldu. Dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki artışta mobilya, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte ise et ve et ürünleri öne çıktı. Sonuç olarak, Kasım ayı Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlendiği bir dönem oldu.